دلنبشته های تابناک من

پدری دو بچه خردسال را همراه خود به یک اغذیه فروشی برده و برای آن ها یک ساندویچ سفارش می دهد.

با آماده شدن غذا، پدر ساندویچ را به یکی از بچه ها داده و "تو نصف کن!" می گوید.

بعد از نصف شدن ساندویچ، پدر، نصفه ها را نزد فرزند دیگر قرار داده و "تو یکی را بردار!" می گوید.

عده ای اینکار را اجرای "عدالت" دانسته و در دنباله می گویند که اجرای عدالت در جامعه هم به همین سادگی است.

شوربختانه، در این داستان، "عدالت" و "مساوات" یکی دانسته شده و بیشتری ها متوجه نیستند که پدر در برابر بچه ها مساوات و نه عدالت را مورد توجه قرار داده است.

برای جا افتادن مطلب، اجازه می خواهم که داستان را به میل خود تغییر دهم:

پدر با بچه ها قرار می گذارد که چنانچه در امتحان نمره های خوبی بگیرند آن ها را به رستوران برده و یک ساندویچ گرم میهمانشان می کند.

یکی از بچه ها 16 گرفته و دیگری 19 می گیرد و پدر وفق "الوعده وفا" آن ها را همراه خویش به رستوران می برد.

چون قرار شده جایزه رابطه مستقیمی با نمره داشته باشد، کار به سادگی قبل نیست و "تو نصف کن!" و "تو اول بردار!" جوابگو نیست.

این بار، حتی اگر پدر نگاه های شماتت آمیز مشتری ها را به جان خریده و ساندویچ را توسط متر جوری قسمت نماید که هر بخش با نمرات دریافتی ارتباط مستقیم داشته باشد نمی توان گفت که او کاملا عادلانه رفتار کرده است.

جدا از اینکه رابطه نمره با غذا ممکن است کاملا مستقیم نباشد، سختی و آسانی امتحانات و سهل گیری و سخت گیری آموزگارانی که کار تصحیح ورقه ها را انجام می دهند و اینکه آشپز بطور سهوی یا عمدی در یک قسمت ساندویچ ملاط بیشتری ریخته باشد در عادلانه بودن رفتار پدر تاثیر به سزا دارد.

اگر چنین است، که هست، چرا شمار فراوانی از افراد تمایل دارند عدالت را عین مساوات بگیرند؟

دلیل آن، بدون شک، سادگی اجرای برابری و سختی ایجاد عدالت است و برای همین کشورهای کمونیستی می خواستند بی خیال لیاقت و شایستگی افراد شده و سهم همه آدم ها را، وفق نیاز، یکی بگیرند.

نسخه فوق، همچنانکه می دانیم، هرگز افاقه نکرد و این کشورها یکی بعد از دیگری از بین رفتند.

نظام های سرمایه داری، بر عکس، با ایده "جامعه خود را بالانس می کند" به میدان آمده و ادعا کردند که اگر کارها دست خود مردم باشد، در نهایت "عدالت اجتماعی" به وجود خواهد آمد.

وفق گفته " گویند سنگ لعل شود در مقام صبر آری شود! لیک به خون جگر شود!"، حتی اگر بالانس شدن خود به خود!؟ جامعه را بپذیریم باید قبول کنیم که این امر گاه ده ها سال و گاه دهه ها زمان می برد و در این زمان از دست رفته حق و حقوق بسیاری از آحاد پایمال خواهد شد!